Mienie w świetle prawa cywilnego

Pojęcie mienia w świetle kodeksu cywilnego

Zgodnie z normą art. 44 KC, mieniem jest własność i inne prawa majątkowe.

Prawo własności jako składnik mienia

W świetle definicji zawartej w art. 44 KC., prawo własności jest tylko jednym ze składników mienia, mienie obejmuje bowiem - obok prawa własności - wszystkie pozostałe rodzaje podmiotowych praw majątkowych, a więc zarówno inne prawa rzeczowe, jak i prawa majątkowe wynikające ze stosunków obligacyjnych.

Inne prawa majątkowe

Z przepisu art. 44 KC, zawierającego definicję pojęcia "mienia" wynika, że mieniem jest własność i inne prawa majątkowe. Do tych ostatnich zaliczyć należy przede wszystkim  wierzytelności wynikające ze stosunków cywilnoprawnych. Co istotne, przedmiotem innych praw majątkowych - w odróżnieniu od własności - mogą być zarówno rzeczy, jak i przedmioty nie będące rzeczami. Prawa stanowiące mienie muszą mieć jednak charakter majątkowy, który z kolei zależy od tego, czy prawo ma wartość majątkową w obrocie. Przykładowo, art. 44 KC obejmuje pojęciem mienia prawo żądania zwrotu nakładów poczynionych na cudzą rzecz.

Bitcoin jako rodzaj mienia

Chcąc omówić zasygnalizowany problem należy podkreślić, że na gruncie polskiego prawa, kryptowalut nie można zatem traktować na równi z prawnym środkiem płatniczym. Nie stanowią one obiegowej postaci pieniądza, gdyż nie przysługują im atrybuty prawnego środka płatniczego. Nie funkcjonują też jako instrument rynku pieniężnego i nie są stosowane w rozliczeniach międzynarodowych w sensie prawnym, ponieważ nie posługują się nimi żadne instytucje publiczne. Niemniej kryptowaluty mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.
W praktyce stosunków cywilnoprawnych przyjmuje się, że bitcoin stanowi rodzaj mienia w rozumieniu art. 44 KC. Przepis ten obejmuje zbiorczo wszelkie kategorie podmiotowych praw majątkowych. Natomiast poszczególne kategorie mienia obejmują z kolei różne kategorie praw podmiotowych np. własność, prawa na rzeczy cudzej, inne prawa rzeczowe, wierzytelności o spełnienie świadczeń majątkowych, lub przedmiotów stosunków prawnych np. rzeczy, dobra niematerialne, albo wreszcie poszczególnych grup podmiotów. Bitcoin z kolei  nie jest wprawdzie własnością, lecz prawem majątkowym, które może być zbywalne (zob. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 6 marca 2018 r., sygn. akt II FSK 488/16).

 Mienie a majątek

Od pojęcia ,,mienia’’ należy odróżnić pojęcie ,,majątek’’. Choć terminy te niekiedy uznaje się za tożsame, to jednak nie mają one identycznego zakresu pojęciowego. W doktrynie przyjmuje się bowiem, że wyraz majątek używany jest w dwóch znaczeniach: węższym, oznaczającym tylko aktywa, czyli prawa majątkowe posiadane przez podmiot, co może być utożsamiane z pojęciem mienia, oraz w znaczeniu szerszym, oznaczającym ogół praw i obowiązków majątkowych podmiotu prawa. Majątkiem są składniki mienia dające się wyodrębnić jako zespół aktywów, ale i zespół pasywów, będących przedmiotem obrotu, dziedziczenia, podstawą odpowiedzialności za zobowiązania, itp

Podstawa prawna:
Art. 44 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilne (t.j. Dz.U. z 2018r., poz. 1025 ze zm.)