Nowy rok, nowe prawo - jakie nowości legislacyjne szykuje dla nas 2018 rok?

Prawo wykroczeń

Ustawa z dnia 9 listopada 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia oraz niektórych innych ustaw, która wejdzie w życie 1 stycznia 2018 roku, ma na celu wskazanie podmiotu obowiązanego do pokrywania kosztów postępowania w sprawach o wykroczenia, powstałych w toku czynności wyjaśniających przeprowadzanych przez organ podległy władzom jednostek samorządu terytorialnego (straż gminną lub straż miejską), w tym w szczególności należności z tytułu udziału w czynnościach wyjaśniających świadka, osoby mu towarzyszącej, biegłego, tłumacza, specjalisty oraz działającego z urzędu adwokata lub radcy prawnego. Ustawa stanowi, że:
wydatki ponoszone w toku czynności wyjaśniających przeprowadzanych przez organ podległy władzom jednostki samorządu terytorialnego będą tymczasowo wykładane przez właściwą jednostkę samorządu terytorialnego;

1. wydatki, o których mowa w pkt 1, będą miały charakter zryczałtowany (ryczałt nie będzie obejmował należności biegłych lub instytucji wyznaczonych do wydania opinii oraz nieopłaconej przez strony pomocy udzielonej z urzędu przez adwokatów lub radców prawnych), a ich wysokość będzie określało rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości;
2. w przypadku skazania sąd zasądzi zwrot wydatków i innych należności na rzecz, odpowiednio, Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego;
3. w razie umorzenia postępowania lub uniewinnienia obwinionego koszty postępowania poniosą, odpowiednio, Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego;
4. koszty postępowania mediacyjnego ponosić będzie, odpowiednio, Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego – w zależności o tego, który organ (Policja czy straż gminna lub miejska) skierował sprawę do postępowania mediacyjnego;
5. koszty związane z udziałem w postępowaniu tłumacza w zakresie koniecznym dla zapewnienia obwinionemu prawa do obrony ponosić będą, organami właściwymi do rozpatrzenia zażalenia na postanowienie organu prowadzącego czynności wyjaśniające w przedmiocie kosztów będzie organ nadrzędny, w przypadku straży gminnej (miejskiej) – prokurator, a w przypadku czynności wyjaśniających przeprowadzanych przez prokuratora – prokurator nadrzędny.

Postępowanie cywilne

Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego wprowadza do obowiązującego systemu prawnego przepisy stanowiące podstawę prawną dla sądów rodzinnych do zlecenia kuratorowi sądowemu przeprowadzania wywiadów środowiskowych w postępowaniu wykonawczym prowadzonym  w sprawach rodzinnych i opiekuńczych oraz po powzięciu przez sąd opiekuńczy wiadomości o zdarzeniu mogącym stanowić podstawę faktyczną do wszczęcia postępowania z urzędu, jak też na etapie postępowania rozpoznawczego w przypadku osób dorosłych. Nowe przepisy wejdą w życie 5 stycznia 2018 roku.

Wybór członków KRS

Po nowym roku wejdzie w życie kontrowersyjna, z uwagi na jej zgodność z Konstytucją RP, ustawa zmieniająca ustawę o Krajowej Radzie Sądownictwa. Zgodnie z nowelizacją, ostatecznego wyboru spośród zgłoszonych kandydatów dokonywać będzie Sejm kwalifikowaną większością 3/5 głosów. Sejm wybierze członków Rady na wspólną czteroletnią kadencję, większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Pod głosowanie przedstawiona zostanie lista kandydatów przyjęta przez właściwą komisję sejmową. Jeżeli zawarcie porozumienia pomiędzy reprezentowanymi w Sejmie ugrupowaniami politycznymi okaże się niemożliwe –  i nie nastąpi wybór kwalifikowaną większością 3/5 – ustawa zakłada możliwość wyboru członków KRS  bezwzględną większością głosów. Co więcej, mandat dotychczasowych członków Rady będzie trwał do dnia poprzedzającego rozpoczęcie kadencji nowych członków Krajowej Rady Sądownictwa, nie dłużej jednak niż przez 90 dni od dnia wejścia w życie ustawy.

Sąd Najwyższy po zmianach

Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym:

• wprowadza nową instytucję „skargi nadzwyczajnej”, która będzie mogła być wniesiona od każdego prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego lub wojskowego kończącego postępowanie;
• zakłada, że w postępowaniach ze skargi nadzwyczajnej oraz w postępowaniach dyscyplinarnych prowadzonych przed Sądem Najwyższym orzekać będą składy sędziowsko-ławnicze;
• wprowadza wewnętrzny mechanizm sądownictwa dyscyplinarnego dla sędziów Sądu Najwyższego, którego konstrukcja zakłada rozpatrywanie spraw dyscyplinarnych sędziów tegoż sądu w pierwszej instancji przez sąd dyscyplinarny składający się z dwóch sędziów Izby Dyscyplinarnej oraz jednego ławnika Sądu Najwyższego, zaś w drugiej instancji przez Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów Izby Dyscyplinarnej i dwóch ławników Sądu Najwyższego;
• wyodrębnia dwie nowe izby Sądu Najwyższego – Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz Izbę Dyscyplinarną;
• zmienia także wymagania wobec kandydatów do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego (np. nie może być sędzią obywatel Polski posiadający również obywatelstwo innego państwa; do pełnienia funkcji sędziego SN wystarczy natomiast posiadanie co najmniej dziesięcioletniego stażu na stanowisku sędziego, prokuratora, Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, jej wiceprezesa, radcy, albo przez co najmniej dziesięć lat wykonywanie w Polsce zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza);
• zakłada przechodzenie w stan spoczynku sędziów po ukończeniu 65 roku życia.

Nowe zasady karania posłów i senatorów

Ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora wprowadza zmianę polegającą na wskazaniu, że podstawą do ukarania posła i senatora będzie także naruszenie przez parlamentarzystę swoim zachowaniem na sali posiedzeń powagi Sejmu, Senatu albo Zgromadzenia Narodowego.