Szybka powtórka: swoiste zasady publicznego prawa gospodarczego

Ogólnie o zasadach

Zasady prawa publicznego gospodarczego stanowią obok zasad ogólnych prawa publicznego swoistą grupę zasad prawa gospodarczego. Unormowania te wynikają z przyjętych w danym społeczeństwie i czasie wartości (m.in. gospodarczych, społecznych, politycznych). Ulegają one transformacjom w czasie, są jednak na tyle stabilne i silne, że ich ochrona staje się trwale treścią prawa. Według przedstawicieli doktryny prawa gospodarczego ich trwałość sprawia, że można je uznać za zasady.

Zasada ochrony bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego

Jest to zasada, realizowana za pomocą typowego zespołu środków prawnych i administracyjnych (tzw. policji administracyjnej) ochrony życia, zdrowia i mienia, a także ochrona środowiska przed zagrożeniami wynikającymi z wykonywania działalności gospodarczej. Zagrożenia mogą pochodzić z różnych źródeł i różny jest ich przedmiot. Krąg źródeł się rozszerza więc ich obszar działań się rozszerza.

Zasada prawidłowego funkcjonowania gospodarki rynkowej

Realizację tej zasady zapewnia reglamentacja gospodarcza jako ogół środków podobnych do środków policyjnych. Zarówno cele reglamentacji jak i środki prawne do nich wiodące są zróżnicowane i zmienne, więc prawo reglamentacyjne ulega ciągłym zmianom. Sama zasada jest jednak trwała. Jej przejawami są między innymi zasady konstytucyjne: ochrony konkurencji (art. 76 konstytucji RP) i ochrony pracy (art. 65 u. 5 konstytucji RP). Bardzo szeroki obszar reglamentacji zaobserwować można w formie koncesji i zezwoleń (są one oparte na ustaleniu w ustawie wyraźnych lub domniemanych zakazów pewnych zachowań).

Zasada ochrony zasobów narodowych: naturalnych i dóbr kultury

Pomimo że przedmiot ochrony jak i środki są różne, tożsame cele przyświecające tej ochronie sprawiają, że jest ona wspólna. Zasada ta nie jest swoista dla prawa gospodarczego publicznego i odnosi się raczej do prawa administracyjnego powszechnego. Uznać należy, że np. prawo geologiczne, górnicze, prawo o ochronie dóbr kultury, ograniczając wolność gospodarczą i wykonywanie własności, stanowią realizację tej zasady jako zasady publicznego prawa gospodarczego.

Zasada ochrony interesów politycznych i gospodarczych państwa w stosunkach z za granicą

Realizację tej zasady stanowi:

• stworzenie systemu nakazów, zakazów i pozwoleń w zagranicznym obrocie towarowym;
• liczne ograniczenia o charakterze policyjnym mające na celu ochronę bezpieczeństwa publicznego, ochronę rynku krajowego oraz interesów politycznych państwa (np. embarga)

Zasada prawidłowego gospodarowania mieniem publicznym

Cały obszar wykonywania praw majątkowych państwa i innych podmiotów publicznoprawnych przez ograny władzy publicznej podlega ocenie według ustalonych w publicznym prawie gospodarczym kryteriów legalności, celowości, gospodarności i rzetelności. Kryteria te są dla org. władzy publicznej dyrektywami działania, którymi powinien się kierować gospodarując mieniem publicznym, mając na uwadze dobro publiczne i majątkowe interesy podmiotu, który reprezentuje.

Źródło: Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2004 nr 173 poz. 1807)

Literatura: 
Administracyjne prawo gospodarcze, A. Borkowski, A. Chełmoński, M. Guziński, K. Kiczka, L. Kieres, T. Kocowski, M. Szydło, Kolonia Limited, wyd. 2009 r.;
Publiczne prawo gospodarcze Tom 8A, J. Grabowski, L. Kieres, A. Walaszek-Pyzioł, w: System Prawa Administracyjnego, R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, CH Beck, wyd. 2013