Szybka powtórka: Rzecznik Praw Obywatelskich

Sylwetka Rzecznika Praw Obywatelskich

Rzecznikiem Praw Obywatelskich (zwanym dalej „Rzecznikiem”) może być obywatel polski wyróżniający się wiedzą prawniczą, doświadczeniem zawodowym oraz wysokim autorytetem ze względu na swe walory moralne i wrażliwość społeczną. Obecnie funkcję Rzecznika sprawuje dr hab. prof. UKSW Irena Lipowicz.

Powołanie

Rzecznika powołuje uchwałą Sejm za zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu albo grupy 35 posłów. Uchwałę Sejmu o powołaniu Rzecznika Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie Marszałkowi Senatu. Senat podejmuje uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na powołanie Rzecznika w ciągu miesiąca od dnia przekazania Senatowi uchwały Sejmu, przy czym niepodjęcie uchwały przez Senat w ciągu miesiąca oznacza wyrażenie zgody. Jeżeli Senat odmawia wyrażenia zgody na powołanie Rzecznika, Sejm powołuje na stanowisko Rzecznika inną osobę. Dotychczasowy Rzecznik pełni swoje obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego Rzecznika. Przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków Rzecznik składa przed Sejmem ślubowanie o brzmieniu wskazanym ustawą.

Powtórz sPrawnie, skutecznie i przyjemnie zagadnienia z Ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich zaloguj się lub zarejestruj »

P.S. Podobno: "Po pierwsze - uczyć się, po drugie - uczyć się i po trzecie - uczyć się."

Kadencja

Kadencja Rzecznika trwa pięć lat, licząc od dnia złożenia ślubowania przed Sejmem. Ta sama osoba nie może być Rzecznikiem więcej niż przez dwie kadencje.

Odwołanie

Według szczególnych zasad wskazanych w ustawie Sejm odwołuje Rzecznika przed upływem okresu, na jaki został powołany, jeżeli Rzecznik:

• zrzekł się wykonywania obowiązków,
• stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby, ułomności lub upadku sił - stwierdzonych orzeczeniem lekarskim,
• złożył niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne, stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu,
• sprzeniewierzył się złożonemu ślubowaniu.

Zadania

W gestii Rzecznika leżą przede wszystkim sprawy o ochronę wolności i praw człowieka i obywatela. W sprawach tych Rzecznik bada, czy wskutek działania lub zaniechania organów, organizacji i instytucji, obowiązanych do przestrzegania i realizacji tych wolności i praw, nie nastąpiło naruszenie prawa, a także zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej. Rzecznik wykonuje również funkcję organu wizytującego do spraw zapobiegania torturom i innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu w rozumieniu Protokołu fakultatywnego do Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, przyjętego przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku dnia 18 grudnia 2002 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 30, poz. 192).

Do zakresu działania Rzecznika, dotyczącego realizacji zasady równego traktowania, należy:

• analizowanie, monitorowanie i wspieranie równego traktowania wszystkich osób;
• prowadzenie niezależnych badań dotyczących dyskryminacji;
• opracowywanie i wydawanie niezależnych sprawozdań i wydawanie zaleceń odnośnie do problemów związanych z dyskryminacją.

Rzecznik wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich a wydatki związane z funkcjonowaniem Rzecznika pokrywane są z budżetu państwa.

Podjęcie czynności

Podjęcie czynności przez Rzecznika następuje:

• na wniosek obywateli lub ich organizacji;
• na wniosek organów samorządów;
• na wniosek Rzecznika Praw Dziecka;
• z własnej inicjatywy.

Wniosek kierowany do Rzecznika jest wolny od opłat, nie wymaga zachowania szczególnej formy, lecz powinien zawierać oznaczenie wnioskodawcy oraz osoby, której wolności i praw sprawa dotyczy, a także określać przedmiot sprawy.

Rzecznik po zapoznaniu się z każdym skierowanym do niego wnioskiem może:

• podjąć sprawę,
• poprzestać na wskazaniu wnioskodawcy przysługujących mu środków działania,
• przekazać sprawę według właściwości,
• nie podjąć sprawy.

Prawne możliwości Rzecznika

Po zbadaniu sprawy Rzecznik może:

• wyjaśnić wnioskodawcy, że nie stwierdził naruszenia wolności i praw człowieka i obywatela;
• skierować wystąpienie do organu, organizacji lub instytucji, w których działalności stwierdził naruszenie wolności i praw człowieka i obywatela lub też zwrócić się do organu nadrzędnego z wnioskiem o zastosowanie środków przewidzianych w przepisach prawa;
• żądać wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych, jak również wziąć udział w każdym toczącym się już postępowaniu - na prawach przysługujących prokuratorowi;
• żądać wszczęcia przez uprawnionego oskarżyciela postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa ścigane z urzędu;
• zwrócić się o wszczęcie postępowania administracyjnego, wnosić skargi do sądu administracyjnego, a także uczestniczyć w tych postępowaniach - na prawach przysługujących prokuratorowi;
• wystąpić z wnioskiem o ukaranie, a także o uchylenie prawomocnego rozstrzygnięcia w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych przepisach;
• wnieść kasację od prawomocnego orzeczenia, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych przepisach.

Współpraca z innymi podmiotami

Organ, organizacja lub instytucja, do których zwróci się Rzecznik, obowiązane są z nim współdziałać i udzielać mu pomocy, a w szczególności:

• zapewniać dostęp do akt i dokumentów;
• udzielać Rzecznikowi żądanych przez niego informacji i wyjaśnień;
• udzielać wyjaśnień dotyczących podstawy faktycznej i prawnej swoich rozstrzygnięć;
• ustosunkowywać się do ogólnych ocen, uwag i opinii Rzecznika.

Powtórz sPrawnie, skutecznie i przyjemnie zagadnienia z Ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich zaloguj się lub zarejestruj »

P.S. Podobno: "Nauka to pokarm dla rozumu."

Obowiązek informowania

Rzecznik corocznie informuje Sejm i Senat o swojej działalności oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela.

Podstawa prawna:
Art. 1, art. 2, art. 3, art. 4, art. 5, art. 7, art. 8, art. 9, art. 10, art. 11, art. 14, art. 17, art. 17b, art. 19, art. 20, art. 21 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jednolity: Dz. U. z 2014 r., poz. 1648).